“`html
Bitter Çikolatanın Sağlık Üzerindeki Etkileri: Diyabet Riskini Azaltıyor mu?
Sağlıklı yaşam sürmek için lezzetli gıdalardan vazgeçmek zorunda olduğunuzu düşünüyorsanız, yanılıyorsunuz. Çünkü çeşitli bilimsel araştırmalar, bazı kötü ün yapmış yiyeceklerin aslında sağlığımıza olumlu katkılarda bulunduğunu gösteriyor.
Geçtiğimiz çarşamba, bilim dergisi The BMJ’de yayımlanan kapsamlı bir araştırma, oldukça umut verici bulgular sundu. Araştırmaya göre, düzenli olarak bitter çikolata tüketimi, Tip 2 diyabet riski ile negatif bir ilişki gösteriyor.
ARAŞTIRMA SONUÇLARI NELERİ GÖSTERİYOR?
1980’lerin ortalarından itibaren 1990’ların başlarına kadar, araştırmacılar hemşireler, doktorlar ve sağlık profesyonellerinden oluşan bir grup üzerinde çalışmalar yapmaya başladı. Toplamda 192 binden fazla katılımcı, dört yılda bir, beslenme alışkanlıkları hakkında detaylı anketler doldurdu ve çikolata tüketme sıklıkları da değerlendirildi. 2006-2007 dönemindeki anketlerde, katılımcılara bitter ve sütlü çikolata tüketimleri hakkında daha ayrıntılı bilgi vermeleri istendi.
Bu anketler, araştırmacılara geniş kapsamlı veriler sağladı. Bazı katılımcıların yaşam biçimleri 34 yıl boyunca takip edildi.
Bu süreçte yaklaşık 19 bin katılımcıda Tip 2 diyabet bulguları görüldü. Egzersiz alışkanlıkları, alkol tüketimi, tütün kullanımı, diyetin genel sağlık etkisi, yaş ve ailede diyabet öyküsü gibi birçok faktörü dikkate alan araştırmacılar, haftada en az 5 porsiyon çikolata tüketen bireylerin, nadiren ya da hiç çikolata yemeyenlere göre Tip 2 diyabet riskinin yüzde 10 oranında azaldığını belirtti.
Bir porsiyon çikolata, yaklaşık 30 gram olarak tanımlanıyor.
Ayrıca, çikolata türlerini belirten 112 bin katılımcının verileri analiz edildiğinde daha ilginç bir sonuca ulaşıldı: Haftada en az 5 porsiyon bitter çikolata tüketenlerin, ayda birden daha az tüketenlere göre Tip 2 diyabet geliştirme riski yüzde 21 daha düşüktü.
Bu ikinci inceleme, önemli bir noktaya da değindi: Sütlü çikolata tüketen bireyler, Tip 2 diyabete karşı herhangi bir koruma sağlamıyor. Aksine, bu gruptaki kişiler araştırma süresi boyunca kilo alma eğikliğine sahipti.
SİHİRLİ ÇÖZÜM MÜ?
Araştırma, bitter çikolata tüketiminin diyabet riskini doğrudan azalttığını kesin olarak kanıtlamıyor. Yani bitter çikolata yiyen kişilerin Tip 2 diyabet sıklığının daha düşük olmasının başka sebepleri bulunabilir.
Dahası, Harvard Üniversitesi T.H. Chan Kamu Sağlığı Okulu’nda beslenme ve epidemiyoloji dersleri vermekte olan baş yazar Dr. Qi Sun, “Bitter çikolata, diyabetin engellenmesinde sihirli bir çözüm olarak ele alınmamalı” dedi.
Fakat geçmişteki bilimsel çalışmalar, bitter çikolata tüketimi ile yüksek tansiyon, kardiyovasküler hastalıklar ve insülin direnci gibi belirli sağlık problemlerinin riskinin azalması arasında bağlantılar kuruyor.
Dr. Sun, “Sonuçlar, az miktarda bitter çikolatanın sağlıklı beslenmenin bir parçası olabileceğini göstermektedir”
CEVAPSIZ SORULAR MEVCUT
Duke Üniversitesi Tıp Okulu’nda endokrinoloji, metabolizma ve beslenme dersi veren Dr. Susan Spratt, araştırmaya dair, “Bu çalışma geniş bir kapsam taşıyor ve iyi bir tasarıma sahip. Ancak neden-sonuç ilişkisini net olarak ortaya koyamıyor” dedi ve ekledi: “Belki de bitter çikolata tüketenler, genel olarak daha sağlıklı bir yaşam sürüyorlardı. Bu kişiler daha fazla spor yapıyor ya da daha sağlıklı besleniyor olabilirlerdi.”
Dr. Spratt, çoğunluğunu eğitimli bireylerden oluşan katılımcıların bulunduğu bu araştırmanın sonuçlarının genelleme açısından sınırlı olabileceğini de vurguladı. Ancak, beslenme, yaşam tarzı ve sosyoekonomik durumu göz önünde bulundurarak analizlerinin kapsamlı olduğunu belirtti.
Bitter çikolatanın Tip 2 diyabeti önleyebileceğini kanıtlamak için çok geniş bir klinik deney gerekmektedir. Bu bağlamda bir gruba düzenli olarak bitter çikolata, diğer gruba ise sütlü çikolata verilerek uzun yıllar boyunca sağlık durumları izlenmelidir.
Dr. Spratt, böyle bir deneyin yüksek maliyetli olduğunu belirtirken, ayrıca tek bir besinin bir kronik hastalık üzerindeki etkisini incelemek için çok fazla zaman ve kaynağın harcanmasının pratik olmadığını vurguladı. İşte bu yüzden, beslenme araştırmaları çoğu zaman gözleme dayalı incelemelerle gerçekleştiriliyor.
BULGULAR HANGİ ŞEKİLDE YORUMLANABİLİR?
Dr. Sun, bitter ve sütlü çikolatanın kalori, şeker ve doymuş yağ içeriklerinin benzer olduğunu belirtti. “Fakat bitter çikolata çok daha fazla kakao barındırıyor. Bizim hipotezimiz, bunun sağlık faydalarında önemli bir rol oynadığı yönündedir” dedi.
Tufts Üniversitesi Besin İlaçtır Enstitüsü’nün direktörü Dr. Dariush Mozaffarian, “Kakao, lif ve flavonoid adı verilen faydalı bitkisel bileşenler içeren bir çekirdek özütüdür. Araştırmalar, flavonoidlerin kan damarlarını genişleten antioksidan ve antiinflamatuar özellikler gösterdiğini ortaya koyuyor. Bu etmenler kakaonun sağlık üzerindeki etkilerini açıklayabilir” dedi.
Kısa ve küçük ölçekli klinik deneyler, bitter çikolata veya kakao tüketiminin tansiyonu düşürme, insülin hassasiyetini artırma ve insülin direncini iyileştirme gibi etkileri olduğunu göstermektedir. Dr. Mozaffarian, bunların Tip 2 diyabet riskini etkileyebileceğini belirtti.
Ancak bu çalışmaların hiçbiri kesin faydalar sağlamadı. Dahası, gerek bilimsel gerekse de bazı diğer araştırmalarda ortalama bir bitter çikolataya nazaran daha fazla flavonoid içeren konsantre kakao takviyeleri kullanıldığı görülmüştür.
BUNLARDAN ÇIKARILACAK DERSLER
Bitter çikolatanın, sağlıklı bir beslenme planının parçası olabileceğini vurgulayan Dr. Mozaffarian, en az yüzde 70 kakao içeren ürünlerin tercih edilmesinin en iyisi olduğunu belirtti. Bitter çikolata ile kaplanmış kuruyemişler daha iyi bir seçenek olabilir; çünkü bu tür gıdalar fitobesinler, sağlıklı yağlar ve lif açısından zengindir.”
Ayrıca, yakın tarihlerde gerçekleştirilen birçok araştırmada bitter çikolata içinde yüksek seviyelerde kurşun ve kadmiyum bulunduğu gözlemlendi. Dr. Sun, “Bunların sağlık üzerindeki potansiyel risklerini daha iyi anlamak için ilave araştırmalara ihtiyaç var” dedi. Yine de bu araştırmalar, günlük 25-30 gram bitter çikolata tüketiminin genel olarak yetişkinler için güvenli olabileceğini belirtmektedir. Ancak hamile kadınların daha temkinli olmalarında fayda vardır.
Bitter çikolatanın Tip 2 diyabete karşı koruyucu etkisi kanıtlanmış olsa dahi, hastalığın önlenmesinde ilk sırada yer almayacağını ifade eden Dr. Spratt, “Hastalarıma sebze ve tam tahıl açısından zengin bir beslenme, işlenmiş ve kırmızı etlerden uzak kalmalarını, sağlıklı kiloda kalmalarını ve haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta fiziksel aktivite yapmalarını öneriyorum” şeklinde konuştu.
2023 yılında yapılan bir çalışmadan elde edilen verilere göre, Dr. Mozaffarian ve meslektaşları, dünya genelinde her yıl 14 milyon kişiye Tip 2 diyabet tanısı konulduğunu ve bunların yaklaşık yüzde 70’inin kötü beslenme ile ilişkili olduğunu ortaya koydu.
Dr. Mozaffarian ayrıca, eklenmiş şekerleri ve rafine karbonhidratları sınırlamanın da yardım edebileceğini belirtti. “Ancak bitter çikolata severler, bunu sağlıklı beslenme planlarına dahil edebilirler. İnsanlar genellikle sağlıklı bir diyetin kötü tatlar içerdiğini düşünsede, birçok lezzetli gıda da sağlıklı olabilir. Bitter çikolata bunun güzel bir örneğidir” dedi.
Yazı, The New York Times’ın “Could Dark Chocolate Reduce Your Risk of Diabetes?” başlıklı haberinden derlenmiştir.
“`
